FAQ

NURTUJĄCE

pytania

 1

Czy niepełnosprawność to nadal temat tabu?

Choroby psychiczne nadal często są traktowane jako temat tabu w społeczeństwie. Istnieje wiele stereotypów i uprzedzeń na temat takich zaburzeń jak schizofrenia, choroba dwubiegunowa czy zaburzenia lękowe, dlatego najczęściej prowadzi to do stygmatyzacji i wykluczenia osób, które zmagają się z tymi chorobami. Wielu z nas boi się rozmawiać o zdrowiu psychicznym traktując ten temat jako coś wstydliwego. Na szczęście z każdym rokiem coraz więcej osób i organizacji angażuje się w walkę z tym tabu. Kampanie społeczne, edukacja, dzielenie się doświadczeniami oraz działania osób z niepełnosprawnościami przyczyniają się do zwiększenia świadomości społeczeństwa. TPN od ponad 30 lat walczy z wykluczeniem społecznym osób chorujących psychicznie. Organizujemy pomoc i rehabilitację w formie pomocy dziennej lub całodobowej, a także aktywizujemy zawodowo.

2

Czym jest schizofrenia?

Czas zatrzymać się na chwilę i zastanowić, czy tak naprawdę każdy z nas rozumie co kryje się pod tą nazwą? Wiele osób postrzega schizofrenię bardzo stereotypowo, dlatego warto cały czas poszerzać swoją wiedzę I zwiększać świadomość na jej temat. To trudne i często niezrozumiane zaburzenie psychiczne dotyka miliony osób na całym świecie. W Polsce na schizofrenie choruje około 300 000 osób powyżej 18 roku życia. Zacznijmy jednak od początku. 

Samo słowo „schizofrenia” pochodzi z języka greckiego od słów „schizein”, które oznacza „rozszczepić” oraz „phren”, czyli „umysł”. Nie chodzi tu jednak o rozdwojenie jaźni czy podwójną osobowość. Tłumaczenie odnosi się bardziej do pewnego rodzaju rozszczepienia pomiędzy tym, co się robi, myśli i czuje. Zaburzenie wpływa na sposób myślenia, postrzeganie rzeczywistości i własnej osoby oraz jej właściwej oceny. Osoby ze schizofrenią mogą doświadczać halucynacji, urojeń, trudności w koncentracji i wycofania społecznego. Dlatego tak ważne jest podjęcie przez nie leczenia i okazanie im naszego wsparcia oraz zrozumienia. Razem możemy tworzyć bardziej empatyczne i pełne akceptacji społeczeństwo. Jeśli jesteś osobą zmagającą się ze schizofrenią i potrzebujesz pomocy lub znasz kogoś, kto poszukuje wsparcia, napisz do nas! Od ponad 30 lat działamy właśnie dla Was!

3

Czy schizofrenia jest dziedziczna?

Wiemy, że większe prawdopodobieństwo zachorowania na schizofrenię mają Ci, którzy posiadają w najbliższej rodzinie osobę chorującą. Jednak nie ma jednej przyczyny schizofrenii. Choroba jest bardzo złożona i wpływa na nią połączenie wielu czynników: zaczynając od pochodzenia, po życiowe zdarzenia, środowisko, na anatomii mózgu kończąc. Każdy z nas może zachorować na schizofrenię. Nie chroni przed nią płeć ani status społeczny.

Najważniejsze jest to, abyśmy wspierali osoby chorujące i jak najlepiej okazywali im nasze zrozumienie

4

Kto może zachorować na schizofrenie?

Schizofrenia jest chorobą ludzi młodych – pojawia się najczęściej przed 30 rokiem życia. Zachorować można nagle, wtedy najbliżsi zauważają zmianę w zachowaniu, samopoczuciu lub funkcjonowaniu chorego i szybko zgłaszają się po pomoc albo choroba wkracza w życie chorego powoli, często nawet kilka lat. Objawami, które powinny zaniepokoić są: fałszywe, niedorzeczne myśli i przekonania, lęk, izolowanie się od ludzi, podejrzliwość, brak napędu do życia, brak przeżywania i okazywania emocji. Schizofrenia jest chorobą przewlekłą – okresy nasilenia objawów przeplatane są okresami dobrego samopoczucia i aktywności, które mogą trwać nawet kilkanaście lat. 

Leczenie schizofrenii obejmuje zazwyczaj zarówno terapię farmakologiczną, jak i terapię psychologiczną. Jej leczenie wymaga zindywidualizowanego podejścia, dopasowanego do potrzeb i objawów konkretnej osoby. Leczenie farmakologiczne może pomagać w redukcji objawów psychotycznych, takich jak halucynacje, urojenia i dezorganizacja myślenia. Terapia psychologiczna może być skutecznym uzupełnieniem leczenia farmakologicznego. Jej celem jest pomoc osobie chorującej w radzeniu sobie z objawami i poprawa funkcjonowania w społeczeństwie. 

Bardzo ważne jest także wsparcie najbliższych. Rodzina, przyjaciele i grupy wsparcia mogą pomóc w radzeniu sobie z objawami i codziennymi wyzwaniami .

5

Czy chory na schizofrenię może założyć
rodzinę i mieć dzieci ?

Posiadanie rodziny, bycie w rodzinie to jeden z kluczowych elementów naszego funkcjonowania. Nie ma żadnych uzasadnionych podstaw do tego, by ludzie chorujący na schizofrenię nie mogli funkcjonować w związkach małżeńskich/partnerskich, lub by nie mogli posiadać dzieci.  Nawet jeśli oboje rodziców choruje  na psychozę, to ryzyko zachorowania ich dziecka jest mniejsze od 100%, jest nawet mniejsze od 50% – wynosi bowiem około 40%.

6

Jak długo osoba chorująca
na schizofrenię musi zażywać leki ?

Przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych przez chorych na schizofrenię to niezwykle istotne zagadnienie. Bardzo ważne jest ich przyjmowanie także w okresie remisji, a więc wtedy, gdy chory zwykle czuje się dobrze, a jemu i jego rodzinie wydaje się, że dalsze ich zażywanie nie jest potrzebne. Ale tylko odpowiednio długi okres przyjmowania tych leków zabezpiecza chorego przed nawrotem schizofrenii. Nie należy więc na własną rękę rezygnować z leczenia. Regularne i długotrwałe przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych to najskuteczniejsza metoda zabezpieczająca przed nawrotem choroby.

Długość okresu remisji zależy od tego, z którym epizodem schizofrenii mamy do czynienia, od przebiegu leczenia, wsparcia, jakie otrzymuje pacjent, podatności na stres i wielu innych czynników. Jeśli stan poprawy będzie utrzymywał się wystarczająco długo i nie pojawią się jakiekolwiek stresujące okoliczności czy dodatkowa choroba, można porozmawiać z lekarzem na temat zmiany leków lub czasowego odstawienia leczenia. Taka decyzja może być podjęta tylko po rozważeniu ryzyka nawrotu.

Każda osoba chorująca, choruje nieco inaczej; dlatego zwykle potrzebuje różnych form pomocy. Staramy się wyjść naprzeciw tym oczekiwaniom, zapewniając i stale rozwijając system pomocy, w którym poszczególne formy wzajemnie się uzupełniają. Dzięki zastosowaniu takiego rozwiązania, istnieje możliwość „przechodzenia” z jednej formy wsparcia do innej w odniesieniu do zmieniających się potrzeb. W zależności od swoich oczekiwań lub oczekiwań chorującej bliskiej Ci osoby możesz zapoznać się z dostępnymi formami wsparcia.

7

Co muszę zrobić, aby uzyskać rentę ?

Najlepiej w sprawie renty udać się do właściwego dla miejsca zamieszkania oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W ZUS-ie prosimy o komplet  druków potrzebnych do wystąpienia o rentę z tytułu niezdolności do pracy ( pracowniczą) lub rentę socjalną.  Aby uzyskać rentę z tytułu niezdolności do pracy należy uzyskać orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy. Ponadto trzeba posiadać odpowiedni okres   składkowy (okres aktywności zawodowej). Rentę socjalną może otrzymać osoba, która posiada orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki szkolnej. 

8

Czym jest ChAD?

Choroba afektywna dwubiegunowa (w skrócie ChAD), znana również jako choroba maniakalno-depresyjna, to zaburzenie psychiczne, które cechują naprzemienne zmiany nastroju. Osoby cierpiące na ChAD doświadczają okresów depresji, które objawiają się obniżonym nastrojem, uczuciem przygnębienia lub smutku, utratą zainteresowania czy zmęczeniem. Równocześnie występują okresy manii lub hipomanii, które polegają na tym, że osoby chorujące mają podwyższony nastrój, czują nadmierny entuzjazm i poczucie pewności siebie czy zwiększoną energię. Pomiędzy poszczególnymi epizodami następuje także okres stosunkowo normalnego funkcjonowania, w którym nie występują objawy lub symptomy zaburzenia. Choroba afektywna dwubiegunowa ma różne formy, które różnią się nasileniem objawów. ChAD to poważne zaburzenie, które może ma znaczący wpływ na życie osób nią dotkniętych oraz ich bliskich. Pamiętajmy, jak ważne jest wsparcie emocjonalne, terapia oraz odpowiednie leczenie, które mogą pomóc osobom z tą chorobą radzić sobie z jej objawami.

9

Jakie są przyczyny choroby dwubiegunowej?

Na przyczyny choroby dwubiegunowej składa się wiele czynników. Według najnowszych badań największe znaczenie mają uwarunkowania genetyczne. Mamy tu na myśli rozpoznanie choroby u jednego lub dwojga rodziców. Aktualnie naukowcy zmierzają do ustalenia, które geny odpowiadają za występowanie choroby dwubiegunowej. 

Specyficzna konfiguracja genów sprawia, że na chorobę afektywną dwubiegunową zapadają osoby, np. z zaburzeniem równowagi neuroprzekaźników (np. spowodowane chorobami tarczycy), zaburzeniami snu albo zmianami powstającymi w układzie nerwowym na skutek nadużywania substancji psychoaktywnych.

Istnieje wiele głosów mówiących o tym, że stresujące wydarzenie takie jak np. śmierć kogoś bliskiego, utrata pracy lub narodziny dziecka mogą być przyczyną pierwszego epizodu ChAD. Tego typu przeżycia mogą również przerwać okres remisji chorob.

10

Kto może zachorować na chorobę
afektywną dwubiegunową?

Choroba afektywna dwubiegunowa może mieć różną postać. Pełnoobjawową można wykryć u około 2% populacji. Nawet u 11% występują zaburzenia ze spektrum ChAD. Jest to jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. 

Patrząc na statystyki, jest to drugie co do częstości schorzenie, które staje się przyczyną orzeczenia niezdolności do pracy wydanego przez psychiatrę. ChAD dotyczy tak samo kobiet i mężczyzn, niezależnie od wieku. Pierwszy epizod można stwierdzić zazwyczaj między 20. a 30. rokiem życia. 

Choroba afektywna dwubiegunowa może być zdiagnozowana u dzieci, ale jej rozpoznanie jest trudne, ponieważ może być mylona z ADHD czy zaburzeniami lękowymi. Tak wczesna diagnoza zwiększa jednak szansę na dobre funkcjonowanie z chorobą w dorosłym życiu.

 11

Czym są zaburzenia ze spektrum autyzmu?

To neurologiczne zaburzenia rozwojowe, które wpływają na komunikację społeczną, zachowanie, postrzeganie świata i zdolności do nawiązywania relacji. Mówiąc prościej, zaburzenia ze spektrum autyzmu to stan, w którym mózg działa inaczej niż u większości ludzi. Dla każdej osoby objawy mogą być inne, dlatego rozumiemy go jako spektrum. 

Zaburzenia są diagnozowane na podstawie zachowań i cech występujących w 3 obszarach: interakcje społeczne, komunikacja, powtarzalne, stereotypowe zachowania. 

Charakterystyka zaburzeń ze spektrum autyzmu obejmuje: 

  • Osoby te mogą mieć trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji z innymi. Często mają trudności w rozumieniu mowy werbalnej i niewerbalnej, takiej jak gesty czy mimika twarzy. 
  • Ograniczone zainteresowania i powtarzalne zachowania. Autyści często wykazują silne zainteresowania ograniczone do określonych tematów i mogą powtarzać pewne zachowania lub rytuały. 
  • Trudności w adaptacji do zmian. Zmiana rutynowych działań czy planów może być dla osób z autyzmem bardzo stresująca i trudna do zaakceptowania. 
  • Nadwrażliwość lub nieczułość na bodźce sensoryczne. Osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mogą reagować zbyt intensywnie na pewne bodźce sensoryczne, takie jak dźwięki, światło, dotyk, zapachy lub smaki.

12

Jak przebiegają zaburzenia ze spektrum autyzmu?

Czy da się jednoznacznie scharakteryzować przebieg zaburzeń ? To trudne zadanie, ponieważ może być on różnorodny, tym bardziej, że jest to spektrum zaburzeń, a każda osoba może doświadczać go inaczej. Istnieją jednak pewne ogólne etapy i charakterystyczne cechy, które można zauważyć w przebiegu autyzmu. Oto ich ogólny zarys. 

  • Wczesne symptomy: często mogą pojawić się już w pierwszych dwóch latach życia dziecka. Rodzice zwracają uwagę na to, że ich pociecha ma trudności w nawiązywaniu kontaktu wzrokowego, opóźnienia w rozwoju mowy, nie reaguje na własne imię, powtarza pewne ruchy ciała i inne zachowania, sugerujące, że dziecko może być inaczej zainteresowane swoim otoczeniem. 
  • Diagnoza: żeby ja postawić niezbędna jest wizyta u specjalisty, zazwyczaj psychiatry, psychologa lub pediatry specjalizującego się w zaburzeniach rozwojowych. 
  • Osoby ze spektrum autyzmu często posiadają charakterystyczne cechy m.in.: powtarzalne zachowania (w tym przywiązanie do rutyny), unikanie kontaktu wzrokowego z drugą osobą, trudności z odczytywaniem mimiki twarzy oraz czasami nadwrażliwość na bodźce sensoryczne.
  • Wsparcie terapeutyczne: np. terapie behawioralne, terapie mowy i języka, terapie zajęciowe oraz terapie sensoryczne mogą pomóc w rozwijaniu umiejętności społecznych czy komunikacyjnych. 

Zaburzeń ze spektrum autyzmu nie da się wyleczyć, zaburzenia trwają przez całe życie. Pamiętajmy, że powinniśmy wspierać osoby ze spektrum autyzmu oraz okazywać im zrozumienie. Niezwykle ważna jest także edukacja społeczeństwa, która pomaga w eliminacji negatywnych stereotypów i błędnych przekonań, mogących prowadzić do wykluczenia i dyskryminacji.